Daarol Aamadu Salannga Ndaw PoogalKonngol Binnduɗo
Banndiraaɓe tedduɓe, musiɗɓe renndaaɓe nguurndam e ngoƴaaji aduna, miɗen ngaddana on yoga e daari taaniraaɓe men ɓennuɓe, ɓeen ɓe nganndu ɗaa njaɓaano yawaare hay ñalawma gooto e nder nguurndam maɓɓe. Ɓe njinnganii leñol maɓɓe, ɓe moomtii gonɗi yawaare.
Ɓe kaɓaama hareeji mawɗi kulɓiniiɗi ceedtinɗi, ɗi nganndu ɗaa njejjittaake haa aduna firtoo, leydi taggee ɓaaree. Tee paamen kala ko kaalɗen e golle maɓɓe, ko heddii koo ɓuri heewde, kadi paamen wonaa daarooɓe fof nuunɗidi, waɗde ko ala e sago daari ɗii luura hay so ko seeɗa.
Banndiraaɓe tedduɓe musiɗɓe renndaaɓe nguurndam e ngoƴaaji aduna, miɗo waɗi juuɗe am caggal am, ngam ñaagaade on yaafuya, nganndon wonaa yiɗde hollikinaade, kono ko hollirde ngoƴa mum fa’de e leñol mum, riiwi en haa mbaɗɗen ɗee golle, ina woodi woɗɓe ɓurɓe en jogaade humpito e oo ɗoo fannu, kono haɗataa maa en nduusɓe mballondiren e maɓɓe, sabu Pulaar wi’i: Wullaango jamma ɗaccittaake e gooto; ruttii kadi wi’ leɗɗe fof ina poti suusde soppirde haa heddii pooganooki ina wilti. Ngol ɗoo daarol, wolla ɗii ɗoo daarti ko e ɗemɗe goɗɗe mbinndanoo, en mbaylii ɗi e ɗemngal men mbela ɓiɗɓe leñol ngol ina mbaawa huutoraade ɗi kadi keɓa heen humpito welngo ɓe.
En mbinndii kadi defte goɗɗe e ɗemngal men neeniwal, eɗen ñaagoo Alla nde wonanta en ballo e jinngoowo lonngina en ko ɓuri moƴƴude heen koo, banndiraaɓe fulɓe mbi’i: Jamma jamma accaa ceeɗu, kono minne miɗo on wi’a jamma jamma accaa hay huunde.
Ɓooyii haɓteede kono ko kaɓatno ɗaa so a foolaani ɗum, wolla ɗum foolaani ma a haanaani dartaade, waɗde haa jooni eɗen njokki hare men tee en ngonaa dartotooɓe so wonaa ñande leydi seekaa lommba ɗen heen, hono no hatanteeɓe adinooɓe en ɓee mbaɗiraa e nder mayri.
Yoo wuur ƴellitoo kala ƴellitoowo pulaar.
BAH ABDULLAAY MOOLIIƊO
Aamadu Salannga jibinaa ko ɗo wi’etee Simbiri, hakkunde teemedere e capanɗe jeegom wuro o jibinaa. E oon ñalawma laamii ɗoon ko bi’eteeɗo Maalik Haama Biraama, ko kaŋko marnoo Simbiri, omo jogii ujunnaaje nayi labangal kadi omo jogii konngol e nder Simbiri, kala ko o haali, ko heen ɗaccetee.
Aamadu Salannga ko Ponndoori o naati e mawngu, geɗe makko fof ko ɗoon o waɗi, ndeen o ƴaaftiima haa o dañii duuɓi jeeɗiɗi, ko ɗoon o ñawndii, o ñawndorii ko ngaadaata, kono ina teskanoo e makko cuusal mawngal, gila ko o suka, o meeɗaa hulde huunde kala ɗo bonde mayre tolnii, wolla kala ɗo manngu mayre tolnii.
Ñande wootere o ummii, o yahi to ceernaajo gooto koolaaɗo, Aamadu Salannga wi’i ceerno o, ngarmi tan ko ñawndaade, kala ko ñawndagal ngal naamnii miɗo waawi rokkude ma, yoo won ñawndagal jarngal.
Ndeen ceerno oo heɗtiima haala makko haa gasii, ceerno oo heɓɓitii wi’i Aamadu Salannga: Mi nanii, mi faamii, miɗo waawi ñawdude ma, kono ko maa ngaddanaa mi ngaadaata nguurba.
Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Moƴƴi, maa mi addu ngaadaata nguurba haa ɗoo e galle maaɗa.
Ɗoon Aamadu Salannga ummii woni e ndaartude ngaadaata nguurba ɗo hoɗi, e nder ndaartugol makko haa woodi bi’ɗo ɗum ngaadaata nguurba ina hoɗi ɓaleeri wuro ngoo, tee ko ba caamollinba, jooni kay e oo ɗoo sahaa, nokku oo kulle kultii yahde toon, Alla e bonde mabba. O heɗtii gorko oo haa joofni haala mum; o wi’i ɗum: A jaaraama giɗo, golle maa peewii, moƴƴii. Nde yahnoo haa ɗum ɓenni seeɗa, o ummii e ndaartude ngaadaata baa to wi’aa eba hoɗi too.
Ñawndagal Aamadu Salannga e nanngal makko ngaadaata nguurba
Ndeen Aamadu Salannga mawnii haa naatanii nguurndam aduna, yiɗde ñawndaade mawni e makko gila omo yahree e duuɓi jeeɗiɗi.
Aamadu Salannga fini subaka gooto, noddi bambaaɗo makko, oon ari wi’i: Mi nootimaa ma Pullo am. Aamadu Salannga wi’i mo: Haɓɓu pucci ɗii won ɗo njiɗmi njahden; bammbaaɗo oo heɓɓitii wi’i: Jooni Pullo am.
Bammbaaɗo oo ummii haɓɓi dimaaɗi, ɓe njaɓɓi baylo sakke safi ɓe fa’de e maama labbo ɓe naati e ladde fa’de to ceernaajo too.
Ndeen ɓe njahii haa ɓe njottiima wuro ngoo, ɓe naamnii galle ceerno, ɓe kollaa, ɓe ɓenni toon, ndeen ɓe njottiima, ceernaajo oo jaɓɓii, ɓe calmini ɓe bismoo ɓe, ndeen ɓe ngonii ɗoon haa ɓe pooftii, Aamadu Salannga noddi ceernaajo oo, haalani ɗum haaju makko, wonde o yiɗi ko ñawndaade ñawndagal baɗngal daliilu.
Ceernaajo oo heɓitii wi’i: Miɗo waawi ñawndude ma, ñawdagal baɗngal daliilu, kono ko e dow sarɗi. So tawii aɗa waawi addande mi ngaadaata nguurba, mi ñawndu maa tawa kala gorko ji’ɗo ma ɓernde mum taƴat haa ƴiiƴam maayɗam telloo e reedu joomi mum, ko oon daliilu ndokkat maa mi.
Ndeen ɓe kaaldii haa ɓe kawrii. Ndeen ɗum ɓennii, Aamadu Salannga ummii e ndaartude ngaadaata ɗo hoɗi e ladde hee.
Omo naamnoo waañooɓe mawɓe, wonɓe e nder ladde hee, kam e worɓe nayeeɓe e rewɓe nayeeɓe, haa woodi gorko gooto laaktiiɗo ɗum, ɗo ngaadaata mawba hoɗi e ladde ndee. Ngaadaata baa Alla e mabba bonde, ba yaltataa so wonaa ñande Aljumaa.
Ko Aljumaa e Aljumaa tan ba yaltata e ngaska mabba, ko yontere e yontere ba yaltirta. Gorko mawɗo oo heɓɓitii wi’i minen min njibinaa ma min tawi eba wuuri e ndee ladde, ko ba ɓooyba wuurde ba wonaa hannde, hannde ko ba caamollinba, ñande eba yalta fof hay gooto suusaa yahrude toon, sabu dille mabba tan ina kulɓinii; Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Goonga, ngaadaata laartat mi baa ko kamba. Ɗoon o wi’i yoo gorko mawɗo oo jammin ɗum nokku oo. Yimɓe ɓee mbi’i: Ee ko yimɓe kulata koo, ko ɗuum ndaartataa. Baa ɗoo ngaadaata ba haala mum haaletee, ñande fof gite mon laaɓdi nayi ko a maayoowo, Alla e yimɓe ɓee hulde ba alaa fof jahroowo oon baŋŋe ñande Aljumaa, aan mbi’aa ko baan ndaartataa. Baan kay ñande gite mon laaɓdi nayi fof ko laakara woni jaaƴnde maaɗa, ba seerndat ma e aduna. Aamadu Salannga wi’i yoo maandinane nokku oo. Gorko mawɗo oo maandinani mo nokku oo.
Aamadu Salannga renndini maccuɓe mum njeeɗiɗo, o ƴeewi sagataaɓe hoolniiɓe tiiɗɓe o wi’ɓe: «Njahee ladde maaniire nannganon kam ngaadaata mbi’aa ba ina hoɗi toon baa.»
Ndeen ɓe njahii haa ɓe njottiima nokku oo, ɓe njooɗii haa jooti, ɓe nji’ nokku oo ina fetta, leydi ina seekoo, ɓe peewnitii, kono nde dillere ndee mawni, ɓe kuli, sabu ko ɓe nji’i koo ina ɓurti ɓe ganndal, ɓe ndoŋki daraade, ɓe ndogi, ɓe pa’ti wuro. Ndeen ɓe ngartii, ɓe mbi’ Aamadu Salannga: Min ndoŋkii nanngude ngaadaata baa. Aamadu Salannga wi’i: Ɗum welii kam, ɗum feewii kam.
Aamadu Salannga Ndaw Poogal, yahi to baañoowo mawɗo, ina hoɗi ɗoon e wuro ngoo, Aamadu Salannga wi’ baañoowo oo: ko miin woni Aamadu Salannga Ndaw Poogal, gorko mawɗo oo heɓɓitii wi’i: Mi nanii kabaaru maaɗa ko wonaa hannde, miɗo anndu maa ko ɓooyi; Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Ngarmi ko ndaartude daliilu woni sabaabu no ngaadaata mawba nanngirtee, kaalanaa mi wolla njannginaa mi cefol mum.
Gorko mawɗo o ndaari Aamadu Salannga haa ɓooyi wi’ɗum, so a yahdii e ujunnaaje sappo labangal nanngoyde baa ngaadaata, ba haala mum haaletee, gadotooɗo dogde e yimɓe ɓee fof ko aan, wi’aama baa ɗoo ngaadaata kala nde nji’duɗaa e mabba a seertii e jam, aɗa tiiɗi haɓɓere haa wonaa seeɗa, woppu tiiɗde haɓɓere moƴƴaani, kala nde gite maa laaɓdi e gite baa ngaadaata a seertii e aduna.
Ɗoon tan nde Aamadu Salannga nani ko gorko oo haali e mum koo, o naati fitina mawɗo. Aamadu Salannga jaabtii gorko mawɗo oo wi’ɗum: ko saabii aɗa haala ko kaal ɗaa koo? O rottii kadi o wi’i: gorko mawɗo oo, a jaaraama, sirlu maaɗa wolla cefol maaɗa moftu; Aamadu Salannga wi’i: Aljumaa garoowo oo, mi seednii Alla mi nanngat ngaadaata baa eba wuuri, jam ñalla, jam haalee caggal mum.
Ndeen ɓe kaaldii ɗum, yahii haa ñande Alkamisa Kikiiɗe, o woni e feewnitaade kaŋko Aamadu Salannga, ndeen weetii subaka o ummanii nanngoyde ngaadaata baa, o noddi maccuɓe makko njeeɗiɗo e sagataaɓe tiiɗɓe woɗɓe ɓe o suɓinoo e nder Simbiri, ɓe njahi, haa ɓe njottii nokku oo, ɓeen mbi’ Aamadu ko ɗoo ngaadaata baa woni, ko e nder ndii ɗoo cukkiri ba woni; ɓe ngoni ɗoon seeɗa, ɓe mbaɗti nande dille ɗe ɓe keɗtinaani, Aamadu Salannga wi’ɓe yoo ɓe ndog ɓe cuuɗoyoo ɗo woɗɗi, so ba yaltii o nanngat ba.
Aamadu Salannga woni ɗoon seeɗa, o nani dille mabba, eba heblanoo yaltude, ɗoon o feewnitii, o hucciti e nokku oo, omo ndaara ɗoon hay o majataa. Ndeen o yi’i leydi ndii ina fetta, ina feecoo, peete jaynge ina njalta, haa hoore mabba yalti, ende yaltina peete jaynge, eba yaltira seeɗa seeɗa omo dow ndimaangu makko omo ndaara. Ndeen ba yaltii haa o anndi feccere mabba yaltii e leydi, o wi’i ndimaangu makko nguu, a fotaani hulde bone, sabu miin Aamadu Salannga mi meeɗaa hulde bone, ndeka noon anne a fotaani hulde bone, ɗoon Aamadu Salannga ƴoɓiingu jamɗe. Ndimaangu nguu faftii doole, ngu wi’ani ngaadaata mi arii, puccu nguu ferii ngaadaata baa, puccu nguu hulataa, Aamadu Salannga hulataa; ndeen ngu feriima ba, Aamadu Salannga wi’i: ngaadaata ko aan ndokkaami.
Aamadu Salannga teɓɓii e daande ngaadaata, heddii eɓe cippira, eba ɓuƴoo e juuɗe makko, eba luurtoo, omo sippira e mabba, ko wonnoo subaka haa sallifanaa.
Ndeen ba woownoo ko so sallifanaa yontii, ba naatta e ngaska mabba, kono wonaa ñande heen, sallifanaa yontii, doole mabba ngasii, eba ndaarta hoore mabba e juuɗe Aamadu Salannga, ɗoon Aamadu Salannga anndi haŋkadi doole mabba ngasii, jaynge huɓɓatnoonge e mabba ñifii, saraaji ɗii jaynge mum ñifii, o noddi maccuɓe makko ɓee wondude e sagataaɓe ɓee, ɓeen ndogi ngari, ɓe mballondiri ɓe mbaɗi ba tiggere wootere, ɓe kaɓɓi ba haa tiiɗi. Aamadu Salannga wallondiri e sagataaɓe ɓee, ɓe ndoondi ba maccuɓe ɓee, ɓe paati Simbiri. Ndeen ɓe njahii haa ɓe njottiima, ɓe kucci to galle ceerno too, nde ɓe njottii, ɓe tawi ceerno ina jooɗii.
Aamadu Salannga salmini ceerno, ceerno salmitii, gite ceerno njanoyi e oo bone bonɗo mo ɓee sagataaɓe ndoondii oo, hono ngaadaata baa, ina haɓɓaa, ina waɗi cowe cowe.
Aamadu Salannga wi’i: Ceerno ko mbi’noɗaa dey mi addii, wolla wonaa ɗum ɗoo mbi’no ɗaa, a wi’aano yoo mi addan ma ngaadaata nguurba; ceerno e kulol mum heɓɓitii wi’i: Eey ko miin tigi wi’no maa noon, mbela wonaa ɗum ɗoo woni ngaadaata? Aamadu Salannga wi’i: Ngaadaata ba haala mum haaletenoo e nder ladde Simbiri ba ko kamba woni ɗoo; ceerno wi’i: ko kamba tigi woni ɗoo.
Ceerno wi’ Aamadu Salannga, miin noon, ko mi puuntatnooɗo ma, mi alaa daliilu ñawndagal baɗdeteengal e ngaadaata, mi alaa ndeen ñaagunde Alla, jaŋde am yottaaki ɗoon.
Aamadu Salannga ndaari ceerno oo gite kutuya, ko ɓuri juutde foofaani, haa ɓooyi, Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Ceerno cuɓoɗaa geɗe ɗiɗi, Aduna e laakara ko ɓuran maa heen fof.
Ɗoon ceerno wi’i ina doga; Aamadu Salannga wi’ɗum, so ñaamal ngal tawtii nanal ngal, mi adoo Alla e fittaandu maaɗa, mi nawtu maa laakara. Ko ɗoon ceerno naati suudu mum, yaltini defte mum, ƴeewi inɗe Alla mawɗe, waɗdi e ngaadaata baa, wi’ yoo Aamadu Salannga naw to sakke ɗatana mo ñawndagal ngal. Aamadu Salannga wi’i ceerno o: maa mi yoɓe, kono wonaa hannde wonata. Aamadu Salannga roondi maccuɓe mum ngaadaata baa fa’de to sakke.
Nde ɓe njottii sakke oo, Aamadu salannga wi’i: Sakke, miɗo jogii ko feewnetee, aɗa waawi feewnude ɗum, sakke oo heɓitii wi’i: hay so tawii ko hoore neɗɗo ngaddu ɗaa, miɗo waawi feewnude, ɗoon o haaldi e maccuɓe makko, ɓe naatdi e ngaadaata baa. Sakke oo wi’i ina doga, Aamadu Salannga wi’i mbo, so ñaamal tawtii nanal, mi adoo Alla e balɗe maaɗa. Mbela a wi’aani hay so ko hoore neɗɗo ko golle maa aɗa waawi? Geɗe ɗiɗi: cuɓo ɗaa aduna e laakara ko ɓuran maa heen fof, peewnaa wolla ƴeewaa ko mbi’ɗaa! Sakke yaltini kala nguru gonnooɗo ɗoon, o renndini, o ɗatiri ngaadaata baa haa gasi, o rokki Aamadu Salannga; Aamadu Salannga wi’i: Sakke maa mi yoɓe kono wonaa hannde; sakke oo heɓitii wi’i: Eey, aan ko a neɗɗo musiiba.
Ndeen Aamadu Salannga heɓii ñawndagal mum, waɗii e ɓanndu, kala ɗo o rewi, rewɓe, sukaaɓe e mawɓe fof ndaɓɓitto ndewa e makko ina ngulla Aamadu Salannga Ndaw Poogal.
NJOBDI AAMADU SALANNGA E GOLLANNOOƁE ƊUM GOLLE MUM
Ndeen ɗum ɓennii haa waɗii dumunna, Aamadu Salannga ummanii yoɓde ceerno oo e sakke oo. O noddi maccuɓe makko njeeɗiɗo ɓee yoo ngar, hannde omo yiɗi yoɓoyde, ceerno makko oo e sakke makko oo; ndeen ɓe ngarii, ɓe njahii haa ɓe njottii. Aamadu Salannga noddi Simbirinaaɓe kala, mbaggu fiyaa, wuro fof nootitii e dillere mbaggu nguu, ndeen wuro ngoo fof rentii ɗo wootere, Aamadu Salannga noddi ceerno oo wi’ ɗum: Njiɗ mi ko ƴeewanaami ko njogormi heɓde e nder nguurndam am, sabu alaa ko njiɗ mi e aduna so wonaa bone. Miin Aamadu Salannga mi ɓamii comci ngoraagu tati, mi heɓii innde, njiɗ mi ko kumpitaa kam, ko njogor mi heɓoyde, hannde mi rokkete dokkal ngal a meeɗaa rokkeede e aduna, mi rokku maa ko ɓiɗɗo Pullo meeɗaa ma rokkude e aduna, miɗo rokku maa dokkal haa aduna firtoo engal haalee. Aamadu Salannga waklitii e sakke oo wi’ ɗum, hannde mi rokkete dokkal ngal a meeɗaa rokkeede e aduna, dokkal ngal ɓiɗɗo pullo meeɗaa ma rokkude, kadi a wontaa rokkeede hono maggal e aduna.
Ceerno naati suudu mum, naamnii Alla ko jogori heɓde Aamadu Salannga e nder nguurndam makko. Ceerno yalti wi’i Aamadu Salannga, maa a res rewɓe tato e nder nguurndam maaɗa, kono kamɓe tato fof ko e nder bone ndesataaɓe, alaa e maɓɓe mo keɓataa e jam, kamɓe tato fof ko e nder jaynge woɗeye coy keɓataaɓe.
Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Ceerno ko mbi’ɗaa koo? Ceerno wi’i: Ko noon tigi woori, so ɗuum ɓennii Innde Alla ndokku maa mi ndee, hono ngaadaata baa, so a jogorii naatde e bone wolla so bone jogorii heɓtaade ma, a yi’at eba ƴuufa, eba hartoo, eba ƴurlitoo, eba fuufa, eba yaltina dille keewɗe, ñande nji’ɗaa ɗum fof, anndu ko a jogorɗo yanondirde e bone, tee oon bone njogor ɗaa hawrude ko aan foolata, kala ɗo mbo waawi tolnaade, kono kadi ko adii ɗum arde balɗe tati a yi’at eba ƴuufa; a nanii.
Aamadu Salannga wi’i: Eey mi nanii.
Ndeen Aamadu Salannga heɗtiima ɗee ɗoo pille, ɗe ceerno oo haali fof haa gasii.
Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Ceerno ko kaalɗaa koo fof welii kam, feewii kam. Aamadu Salannga wi’i mbela Simbiri fof ina ɗoo hawri? Ɓe njaabtii mo ɓe mbi’i: eey Simbiri fof ina ɗoo hawri, o wi’i: waɗde miɗo rokka ceerno njobdi mum. Aamadu Salannga haaldi e maccuɓe mum njeeɗiɗo ɓee, wi’ ɓe nanngee ceerno, ceerno nanngaa; Aamadu Salannga yaltini tufirdi, o yuwi ndi e yitere ceerno haa yottii kaaɗdi o lokñiti nde, o lelni.
Ɗoon tan yimɓe fof luuki mbi’i: Aamadu Salannga ko ɗee golle ngoni aɗa wara ceerno men? Aamadu Salannga jaabtii ɓe wi’i: ɗum ɗoo ko finnde, kala ɗo ceerno ɗokko yi’aa e aduna hee maa wi’e oo ceerno dey meeɗii gollude ko boni.
Sakke oo nde yi’noo ko ceerno waɗaa koo, o ɓadtini paɗe mum, o ñori tuuba makko, o ndaarti dogde, kono laawol heɓotaako, ɗoon Aamadu Salannga wi’i: yoo sakke oo nannge; sakke nanngaa o ɓadinaa Aamadu Salannga; o wi’i mbo: Maa mi rokke ko a meeɗaa rokkeede, o wi’i yoo haayre e jammbere ngadde, ɗum addaa; Aamadu Salannga wi’i: Sakke junngo maa ñaamo ɗatirɗaa ñawdagal am ngal yoo ar.
Aamadu Salannga ƴetti jammbere, o fawi junngo ngoo e haayre, o ɓami jammbere ndee, o taƴiri junngo sakke oo; ɗoon sakke oo luuki, o wi’i hol ko mbi’ maa mi? Hol ko mbaɗ maa mi?
Ɓe ngummodii e ɓerɗe mettuɗe kamɓe ɗiɗo fof. Aamadu Salannga naati nder suudu, yalti wi’i: Ceerno, mi rokkiima teemedere nagge; o rokki Sakke oo teemedere nagge, gooto e maɓɓe fof yahdi e dokkal mum e finnde waɗaande e mum ndee, o wi’ɓe ko ɗum ɗoo woni njeɗu mon.
Aamadu Salannga wi’i moƴƴataano ko maa mi waɗa e mon huunde heddotoonde e mon haa abada.
Maalik Haama Biraama joom wuro ngoo wi’i: Aamadu Salannga, miɗo yiɗi kumpital e ko mbaɗɗaa koo e ɓee ɗoo jeyaaɓe Alla, a lokñitii yitere ceerno wootere ko ɗum firti? A taƴii junngo sakke wooto ko ɗum firti?
Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Maalik Haama Biraama, ko aan woni gardiiɗo wuro ngoo, ko aan woni joom wuro, wuro ngoo, gollal ngal ceerno oo wuurtunoo mi ngal, so mi heddinoo ma heen, maa ceerno oo haal huunde caggal am, maa o faw am ko mi waɗaani caggal am, ko ceerno oo wuurti mi koo, ko Alla tan faabii mi, kono miɗo waawnoo heddaade heen, nguurtaa neɗɗo e huunde bonnde o waɗa nde, caggal mum mbi’aa aan aɗa soortoo heen, ko ɗuum saabi mi waɗa e mum jelogal ngal maaytataa haa abada; o wi’i ko oon sabaabu addi haa lokñit mi yitere makko wootere.
Maalik Haama Biraama wi’i bisimilla; Maalik Haama Biraama heɓɓitii wi’i kadi: A taƴii junngo sakke wooto; Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: ko nani huunde, yi’i huunde, so moƴƴataa sakke oo ina haala maa wi’i junngo am taƴiraa ko sabaabu nde peewnugol ñawndagal oo ɗoo gorko, so moƴƴataa ina haaltana yimɓe ko min mbaddunoo, maa hollir junngo makko ngoo, ngoon wona seede mbo seedtotaako fenaande, ko ala e sago mi waɗa e maɓɓe jelogal ngal maaytataa haa abada, ndeen sakke oo soggii na’i mum nawii, wi’i kedde nguurndam mum wontaa ñootde nguru; ceerno oo ne soggii nayi mum nawii, wi’i kedde nguurndam mum wontaa ñawndude neɗɗo.
HAKKUNDE SAMMBA KOLAAJO E MOOSI KANNGOO
Sammba Kolaajo ko jarga joom na’i, o hoɗi ko ɗo wi’etee Ommboori, kono ko o eggiyaŋke.
Sammba Kolaajo eggat Maasina yaha haa leydi Moosiŋkooɓe, ngam durnoyde toon na’i makko, Sammba Kolaajo ina wondi e ɓiɗɗo debbo paɗɗuɗo, joom lasli e mba’di lobbiri, gorko fof ji’ɗo ɓiɗɗo debbo oo haandindinta ɗum ko e hoore mum, omo wi’ee Faatumata Sammba Kolaajo.
Faatumata ko debbo jooɗɗo, boɗeejo mbo alaa ella, alaa fof ɗo ndaarataa e makko mbi’aa sinno wonaa ɗoo, belɗo ƴiiƴam, joom yimɓe, jiɗaaɗo, korsinaaɗo, ndeen so ɓe eggii, eɓe mbaawi waɗde leydi Moosi duuɓi ɗiɗi haa tati haa nayi.
Sammba Kolaajo ina jogii teemedde jeegom nagge, ndeen ɓe eggii ɓe njahii haa to Burdaaɓe, omo wondi e galle makko.
Moosi Kanngoo, laamɗo leydi moosiŋkooɓe oo nde yi’noo Faatumata Pullo kolaajo, Moosi kanngoo jarbaa e suka debbo oo, nde wonnoo embo haari nguru makko, embo yooɗi, embo nawdi doole e darnde, mafre ina yaha ina arta, so omo yaha nji’ataa ko ɓanndu makko fof ina yerɓa, tuggi dow haa les. Moosi kanngoo naataa jarabi ɓurtuɗo haa o roŋki marde ɗum e nder fittaande mum. Moosi Kanngoo ummini ñeeñɓe makko, yoo njah to Salaamu Bammba mbi’a ɗum ina yiɗiri suka debboo oo dewgal. Ɓe kaɓɓi dimaaɗi fa’de toon. Ndeen ɓe njahii haa ɓe njottiima, ɓe kaalani Salaamu Bammba haaju gadduɗo ɓe oo, Salaamu Bammba wi’i haala mon moƴƴii, njahen njotto ɗen Sammba Kolaajo kolliten ɗum haala kaa.
Ɓe ndeggondiri ɓe njahi haa ɓe njottii, Salaamu Bammba holliti Sammba Kolaajo haala kaa no woori e no ka lelorii fof. Sammba Kolaajo heɗtii haa haala maɓɓe gasi.
Sammba Kolaajo uumi, fiyi sawru mum e leydi, heɓɓitii wi’: ɗum waawaa wonde, mi rokkataa mo ɓiɗɗo am, min ngonaa gootum, min njiidaa leñol, min ngaldaa hinde, min mbaawaa resondirde, so on njahii, mbi’on Moosi Kanngoo ɗum waawaa wonde, « mi rokkataa mo ɓiɗɗo am, min ngonaa gootum, min ngaldaa leñol, mi rokkataa mo ɓiɗɗo am».
Ɗoon wammbaaɓe ɓee tikki, naati fitina mawɗo, kaɓɓi pucci maɓɓe ɓe nduttii, eɓe tikkani Sammba Kolaajo.
Ɗoon noon Salaamu Bammba anndi naatii e caɗeele mawɗe, sabu omo anndi ɗum jogoraani yuumtude ɗo moƴƴi, no o naniri moosiŋke oo nih, eno o yi’ri mo nih, omo yananaa o woppataa ndee huunde ɓenna e dow jam, tee Moosi Kanngoo e hoore mum ina anndi ɓee ɗoo ko Fulɓe, nayi maɓɓe keɓortaako noon tan, kadi alaa ko ɓe kulata e aduna.
Ndeen nulaaɓe ɓee ngartii, ɓe kaalani Naaba Kanngoo ko Sammba Kolaajo jaabtii ɓe koo.
Moosi Kanngoo wi’i: Ko ɗum Pullo oo jaabtii on! Ɓe mbi’i: Eey.
Moosi Kanngoo wi’i: Ndeenne dey wonaa e leydi makko o woni, ko e leydi men o woni. Hol ko duñi mo e haalde ɗii haalaaji payɗi, o alaa e leydi makko? So aɗa haala payka yoo taw ko e leydi maa ngonɗaa. O deƴƴi seeɗa o wi’i kadi so tawii aɗa haala ko wa’i nii yoo taw ko e galle maa ngonɗaa wolla tawa ko e leydi maa ngonɗaa, ɗoo ko leydi Moosi ngonɗaa, gite Moosi kanngoo ngojji coy no gite cewngu haa cikkaa ko ƴiiƴam keccam yaltata e majje.
Ɗoon wammbaaɓe ɓee e yimɓe wonnooɓe ɗoon ɓee mbi’i: Moosi Kanngoo a teettataa na’i makko ɗii ƴeewaa, sabu Pullo nagge ko woŋki mum, ina hasii so a teettii na’i makko ɗii keɓaa ɓiɗɗo debbo oo.
Ɗoon tan Moosi Kanngoo ummini worɓe teemedere yoo njah, njanoyi e makko keɓta na’i ɗii ngadda. Moosi Kanngoo wi’ yoo labaale teemedere njah konoya na’i Sammba Kolaajo Sofaara ngadda ɗi Gampaaka. Ɓe njahi ɓe konoyi teemedde jeegom nagge ɗii fof, ɓe ngaddi ɗi Gampaaka.
Ndeen ɓe ngaddii teemedde jeegom nagge ɗii fof Gampaaka. Salaamu Bammba yahi wullitoyaade Sammba Kolaajo wonde na’i makko konaama, Moosiŋkooɓe ngarii njanii e mum’en konii teemedde jeegom nagge ɗii fof njahdii heen Gampaaka.
Salaamu Bammba waɗi wullaango e moosiŋkooɓe e Burdaaɓe, kono Burdaaɓe njaɓataa waɗde ɗee golle ko Gampaakanaaɓe tan mbaawi waɗde hono nih, ɗum ko yimɓe Moosi Kanngoo, ko kamɓe ngoni joom’en pucci, ko kamɓe koni na’i ɗii. Sammba Kolaajo wi’i hol daliilu maɓɓe e kongol na’i ɗii?
Salaamu Bammba heɓɓitii wi’i: mi anndaa dey, kono miɗo ɗaminii, ɓe potata honirde ɗi tan ko sabaabu ko a jaɓaani rokkude mo ɓiya debbo oo; nde o nani ko Salaamu wi’i koo, o heɓɓitii o wi’i: Salaamu, Salaamu; Salaamu wi’i: naam. Sammba Kolaajo wi’i: aduna e laakara rennda, mi rokkataa mo ɓiɗɗo am debbo oo, ɓiɗɗo am oo resetaake e maɓɓe. Miin e Moosiŋkooɓe min ngonaa resdiiɓe, tee kadi mi yahataa mi acca ɗoo nayi am ɗii, hay leeɓol mi woppataa ɗoo. Njaatige makko oo heɓɓitii wi’i: hol no keɓtirtaa na’i maaɗa ɗii, a alaa konu, a alaa kaɓtotooɗo? Nganndaa oo moosiŋke ina wondi e ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, omo waawi ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, kala gorko gonɗo e ndii leydi haa yanoyi maayo Geeƴ, gorko fof mbo o hawri o waawat ɗum, oon so honii na’i maaɗa, hol no mbaɗataa? Hol ko kaalataa?
Ndeen kaa ɗoo haala haalaama Sofaara, ɓiɗɗo makko debbo jontuɗo jontaaɗo e sahaa mum, hono Faatumata Sammba Kolaajo; baabiraaɗo oo wi’i: ɗum ɗoo fof ko aan Faatumata saabii, sabu Moosiŋke oo wi’i: “Ko ina yiɗ maa, yoo mi rokku ma ɗum o resmaa», miin noon mbi’moo mi ko abada, en ngonaa resdiiɓe moosiŋkooɓe.”
Ɓiɗɗo debbo oo wi’i: Baaba ko nii woori; Baaba oo wi’i: Ko nii woori. Faatumata wi’i: Baaba waɗde a rokkataa kam mo o resa mi. Sammba Kolaajo heɓɓitii wi’i: Mi woondii e innde Alla, mi rokkataama oo Moosiŋke, waawaa wonde en ngonaa resdii ɓe moosiŋkooɓe.
Ndeen ɗum waɗii haa wonii dumunna. Laamɗo Moosiŋkooɓe laamiiɗo to Gampaaka, waɗi nulaaɓe fa’de e Sammba Kolaajo, yoo ɓe njah ɓe mbi’oya ɗum so ina yiɗi na’i mum, yoo rokku ɗum ɓiɗɗo mum debbo oo o resa, o rokkita ɗum na’i makko, so ɗuum alaa yoo o heddodo e ɓiɗɗo makko, kaŋko ne o heddodoo e na’i ɗii, tee yoo anndu na’i ɗii keɓotaako so wonaa kure e conndi.
Ndeen ɓe ngarii ɓe kaalanii Sammba Kolaajo ngal ɗoo nelal, oon wi’i baasi alaa heen. Ɓe njooɗii hitaande, duuɓi ɗiɗi haa woni tati yaaɓani nayi alaa ko gasi. E hitaande nayaɓere ndee, bammbaaɗo maɓɓe noddi Faatumata wi’ɗum: jonnde ɓolde nafataa, hay so en mbaɗii ɗoo duuɓi dutal alaa ko nafata, na’i ɗii en ngonaa rokkitteeɓe ɗi, oo ɗoo gorko mbo nji’ɗaa, omo wondi e ujunnaaje jeeɗiɗi labangal, omo waawa ujunnaaje jeeɗiɗi labangal; a artaa ngullitoyo ɗaa ɓiɗɓe fulɓe ngasaani, ittooɓe mette ina ngoodi haa jooni e nder Maasina.
Maasina ina wondi e ɓiɗɓe fulɓe suusɓe ɓe njahrataa caggal haa aduna dawa firtoo, hay so ɓe njanondiri e teemdere ujunere labangal ko kamɓe mbaawata, hay so ladde ndee fof wontii labaale hare, so ɓe njanondirii e maɓɓe ko kamɓe sagataaɓe fulɓe ɓee mbaawata, yah wullitoyo ɓe, fulɓe ngasaani.
Faatumata Sammba Kolaajo heɓɓitii wi’i: ko goonga, kono hol mbo potat mi wullitoyaade e fulɓe leydi ndii tawa ina waawa ittande mi ɗee mette. Bammbaaɗo oo heɓɓitii wi’i: a haalii goonga, minen ko min ñeeñɓe, miɗen njaha e baŋŋeeji ɗii kala, miɗen njaha fuɗnaange, miɗen njaha hiirnaange, miɗen ñaagoyoo ɓiɗɓe fulɓe, miɗo anndi Pullo gooto, so a yottiima mo ina moƴƴa to Alla o wallu maa, kono so a huccitii e makko a haalanii mo no ɗum woori nii a heɓataa mo, sabu o jaɓataa, kono ina woodi no o heɓortoo, oon Pullo ko Ponndoori Maasina o woni, ko oon tan waawi ittande ma ɗee mette. Faatumata Sammba Kolaajo heɓɓitii wi’i: Oon ko hol oon?
Bammbaaɗo oo heɓɓitii wi’i: O wi’etee ko Aamadu Salannga Ndaw Poogal, ko oon gooto waawata ittande ma ɗee mette, ko taani mum Jaaƴe Ilo, gorko mbo Kekey, ko oon tan waawi ɗum, Pullo mbo ganndu ɗaa nguurndam e maayde fof poti e mum, gorko mbo nganndu ɗaa fiɗtaandu mum woni ko e nder juuɗe mum, Pullo mbo nganndu ɗaa Alla e jaambareegal, anndaa ko woni maayde, o anndaa ko woni kulol.
Faatumata Sammba Kolaajo heɓɓitii wi’i: No keɓirat mi oon Pullo?
Bammbaaɗo heɓɓitii wi’i: Jooni a hebloto haa gasa, ko a debbo timmuɗo, debbo noon so hutiima ndewaagu mum, ko solimaaji pijirta ɗum.
Ummo ɗoo njahaa Simbiri, so a yottiima Simbiri njippo ɗaa Maalik Haama Biraama, so a jippiima ɗoon ɓaayre debbo woni ko e ɓanndu mum, maa sagataaɓe fulɓe ngar ma yeewtere. Kala e maɓɓe garɗo ma yeewtere, maa wi’e yoo a wertan ɗum daago, calo ɗaa, mbi’aa aan ɗum addaani ma, aan a wertantaa Pullo daago, so tawii ko ɗuum woni neesu mon, miin mi anndaa ɗum, sagataaɓe fulɓe mbeertanat mi daage ɓee wonaa hono mon.
Kala mbo mbi’ɗaa noon hersat yaha, tinno wota jaɓ yeewtere lommboo hakkunde maa e maɓɓe, so wonaa bi’ɗo ina waawi ittande ma ɗee mette, so a waɗii noon a heɓat Aamadu Salannga, kono so a huccitii e makko a heɓataa mo, a nanii; Faatumata Sammba Kolaajo heɓɓitii wi’i: Mi nanii.
Ndeen Faatumata Sammba Kolaajo, Pullo debbo oo hebliima haa gasi. Faatumata ummii leydi Moosi yahde Sofaara fa’de Banfoora o yahri noon haa o yottii Ommboori.
Nde ɓe njottii Ommboori ɓe mbaɗi ɗoon balɗe sappo e joyi.
Faatumata Sammba Kolaajo raaŋani Simbiri. Nde yahnoo haa ɓe njottii Simbiri, ɓe naati wuro ngoo eɓe njaha haa ɓe njottii ɗo batirde ɗoo, worɓe heewɓe ina ɗoon njooɗii, Faatumata Sammba Kolaajo salmini ɓe, ɓe calmitii, gorko fof tawanooɗo ɗoon wonaa mawɗo wonaa suka, gooto fof yeeƴii ma, ngam ndaarde oo ɗoo ɓiɗɗo debbo e mba’di kuuɓtidinndi.
Ndeen Faatumata Sammba Kolaajo salminiiɓe, ɓe calmitiima, o wi’i ko galle Maalik Haama Biraama ndaartat mi, hawri e Maaliki Haama Biraama e hoore mum ina ɗoon jooɗi; Maalik Haama Biraama heɓɓitii wi’i: ko miin woni mbo ndaartataa oo; Faatumata Sammba Kolaajo wi’ ɗum a dañii koɗo. Maalik Haama Biraama wi’i: koɗo debbo; Faatumata Sammba Kolaajo wi’i: goonga.
Maalik Haama Biraama wi’ ɗum a iwii galle maa a yottiima galle maaɗa, bisimilla a arii e nokku maaɗa. Ndeen Maalik Haama Biraama ardiima debbo pullo oo nawi ɗum nder galle; Faatumata Sammba Kolaajo ko debbo jonngoma, joom ñalaande, jontaaɗo e sahaa mum. Ɗoon sagataaɓe fulɓe mbaddi ummo e koyngal am, ummo e junngo am.
Sagataaɓe fulɓe ina ngara, ina ngaddora teddule, kala sagata garɗo wi’a yoo Faatumata Pullo weertan ɗum daago. Faatumata Pullo heɓɓitoo wi’a mi wertaani, sagata oo wi’a ko saabi a wertantaa kam daago, Faatumata Pullo heɓɓitoo wi’a miin ɗum addaani mi ɗoo, mi wertantaa ma daago, so tawii ko ɗuum woni aadi mon, miin ɗum addaani mi ɗoo, miin fulɓe mbertanat mi daagooji ɓee wonaa hono mon, sagata Pullo oo finna yaha.
Faatumata Sammba Kolaajo woori noon foɗde balɗe tati timmuɗe.
Kala garɗo e makko ko hono ko o wi’noo oya koo wi’ata mbo. Njaatige makko oo noddi mbo wi’i Faatumata yottin haaju maaɗa, haalan am ko woni sokla maaɗa, ko addu maa koo haalan am ɗum tinno ɗaa wota suuɗ am heen hay huunde. Faatumata Sammba Kolaajo wi’i gorko nayeejo oo, Abba, miin won mette keɓtii mi.
Ko miin woni Faatumata Sammba Kolaajo, baaba am ina jogii teemedde jeegom nagge, min ummoto ɗoo min njaha haa leydi Moosiŋkooɓe, ngam abbaade durngol, min mbaɗa toon hitaande wolla kitaale ɗiɗi haa tati, baaba am jippotoo ko bi’eteeɗo Salaamu Bammba.
Ko nde laamɗo Moosiŋkooɓe oo yi’noo mi ndee jarbaa e am jarabi mawɗo, omo wi’ee Moosi Kanngoo, omo wondi e ujunnaaje jeeɗiɗi gorko ɗo wi’etee Gampaaka, omo waawa ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, ko oon wi’i ina resa mi, baaba am salii wi’i mi rokkataama ɓiɗɗo am, sabu en ngonaa leñol gootol, en mbaawaa resondirde.
Ndeen baaba am saliima ɗaɓɓaande makko, kaŋko ne o naati fitina mawɗo, sabu o heɓaani ko o yiɗnoo koo, so resde mi, o waɗi teemedere gorko yoo ngar kona na’i makko, ɓe ngari ɓe koni teemedde jeegom nagge, ɓe njahdi heen, ndeen ɓe ngaddii ɗi Gampaaka, o waɗi nelal e baaba am, na’i ɗii keɓotaako so wonaa kure e conndi, wolla baaba am waɗana mo ko o wi’ koo, so rokkude mi mo o resa mi, o rokkita ɗum na’i ɗii.
Baaba am wi’i: « aduna e laakara rennda o waɗtaa ko wa’i noon », tee kadi o yahataa o woppa toon na’i makko ɗii, ɗuum waɗi so ngummii mi toon, ngaccu moo mi toon, ngar mi ƴeewde gittanoowo mi ɗee mette, ngardu mi e maa ko jikke Alla e Nelaaɗo makko.
Faatumata Sammba Kolaajo heɓɓitii wi’i: Baa ngar mi ko woytaade ma, sabu Alla e sabu Nelaaɗo makko, miin ƴeewat mi ko sagata Pullo baawɗo ittande mi ɗee mette, so mi heɓii sagata Pullo gittanoowo mi ɗee mette, min ndesondira, gi’al juwngal kam ngal ceeɓeendi maggal ina yaltoyi haa hakkunde hoore am, ƴeewat mi ko gittanɗo mi ceebdi maggal.
Gorko mawɗo oo heɓɓitii wi’i: ɓiyam haala maaɗa feewii, moƴƴii, welii kam, o wi’i jooni maa mi walle, ko hono nii mballirat maa mi, sabu ko pullo gooto woni ɗoo baawɗo haɓde e moosiŋkooɓe, kono so en kuccitii e makko en kaalanii mo, o jaɓataa, kono kadi so o jaɓii, o saltotaako, jaɓde e salaade fof noon ina tawee e dow hoore dimo. Ko ɓiɗɗo amen, omo ɗoo e wuro hee, o wi’etee ko Aamadu Salannga Ndaw Poogal.
Jooni mi wi’at yoo mbaggu fiye, so mbaggu nguu fiyaama, mi wi’a yoo bammbaaɗo ummo haala ina wi’a fulɓe ngasii, alaa baawɗo yoɓande ma oo dimminna, so o nanii mbaggu nguu, maa o nootito e dillere maggu, sabu ko mbaggu worɓe, so o arii, o nanii ko haaletee koo, maa wood ko o haali. Kala ko o haali ummotaako, o waɗat ɗum, ko noon o heɓortoo, kono so en kuccitii e makko, en kaalanii ɗum no woori o jaɓataa, a nanii; Faatumata Pullo wi’i: mi nanii.
So Alla jaɓii mette keɓtiiɗe ma ɗee, ko Aamadu Salannga ittantamaa ɗe, tee a wonat debbo makko, mi anndii ɗum, lekki fof alaa heen.
Ndeen ɗum haalaama debbo pullo oo fittaandu mum weltii, so a waɗii ñaam golluuje mawɗe, kaaltene ɗaa ñalaaɗe mawɗe.
Bonnde heddotaako waɗde kono ina heddoo haaleede. Nde yahnoo haa weeti, Maalik Haama Biraama fiyi mbaggu, worɓe jaambareeɓe mawɓe fof ndenti, ɓerɗe taƴi, ɓe mbi’ ko waɗi, jinnaaɓe ngowli, ngulli luuki, ngaani, rewɓe e worɓe fof ngaanumma woni gooto, rewɓe resaaɓe ɓami comci keesngu gila bonnde jofaani.
Aamadu Salannga, nde nannoo mbaggu nguu weltii, uumi luuki, ɓanndu mum sifti, o wi’i won ɗo min ngarata waɗtude kenaale kese, worɓe hooliiɓe ko’e mum’en e wolde fof ndenti ɗo dingiral galle Maalik Haama Biraama ɗoo.
Bammbaaɗo oo ummii woni e wi’de fulɓe ngasii, pullo gittanoowo ma ɗee mette alaa, pullo baawɗo roondaade oo bone alaa, fulɓe ngalaa jooni ko inɗe tan keddii, kono moomtooɓe gonɗi yawaare ngasii.
Bammbaaɗo ina haala, ina manta jaambareeɓe ɓennuɓe, omo wi’a Faatumata Sammba Kolaajo alaa baawɗo roondanaade mo oo bone, oon ɓiɗɗo pullo alaa toon hannde, alaa sagata pullo baawɗo roondaade oo bone kaalɗaa.
Ndeen kaa ɗoo haala haalaama, nde sagataaɓe fulɓe nani ka, ngoni e ooñoraade baŋŋe. Bammbaaɗo oo jokki e wi’de sagataaɓe fellooɓe jihaaɗi ngasii, waawnoo roondaade oo bone ko taani mum Jaaƴe Ilo, oon wuuraani, nii woni bammbaaɗo ina limta jaambareeɓe ɓennuɓe, ina wi’a ko ɓeen mbaawnoo fellude hono ɗii jihaaɗi, ngittan maa ɗee mette, so Makam Ilo ina wuurnoo, omo waawnoo moomtande ma gonɗi yawaare, bammbaaɗo ina haala tan ina manta.
Aamadu Salannga ummii galle mum, fa’de toon, ngam nootoyaade e mbaggu worɓe fiyaangu nguu, o ari, haa o ɓadii, o nani bammbaaɗo oo ina haala kaa ɗoo haala ina wi’a fulɓe ngasii.
Aamadu Salannga waɗi fiyannde; wi’i bammbaaɗo oo, ittu kaa ɗoo haala e hunuko maaɗa, hol bone janɗo e maaɗa saka aɗa haala ko wa’i nii? Hol ko njiili ɗaa? O wi’i kadi so won ko njiɗ ɗaa yah jofnde am, coggoyaa toon capanɗe joyi nagge, wollaahi miin Aamadu Salannga nguurndam e maayde fof poti e am, hol bone janɗo e maaɗa saka aɗa wi’a fulɓe ngasii?
Hay so leydi ndii fof wontii na’i, ujunnaaje sappo labangal rewii e majji, miin Aamadu Salannga mi huuɓnat ɓe, ndeen o haalii ɗum.
Maalik Haama Biraama ɓaaƴi Faatumata Sammba Kolaajo gite wi’ɗum ko oo woni Aamadu Salannga.
Aamadu Salannga ari haa yottii Maalik Haama Biraama wi’ɗum ko saabi oo ɗoo bammbaaɗo ina haala kaa ɗoo haala?
Maalik Haama Biraama heɓɓitii wi’i: ko goonga. So a yi’ii min kaalii kaa ɗoo haala, min pawaani ka e goɗɗum. Maalik Haama Biraama wi’i: a yi’ii oo debbo pullo, baaba mum wi’etee ko Sammba Kolaajo, omo jogii teemedde jeegom nagge, kam noon ɓe eggat ɓe ngarsoyoo leydi Moosi, ngam durnoyde na’i maɓɓe, eɓe njaha haa to wi’etee Sofaara.
Laamɗo Moosiŋkooɓe ina toon ina wi’ee Moosi Kanngoo, omo wondi e ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, omo waawa ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, ko oon wi’i ina resa Faatumata, baaba makko wi’ɗum waawaa wonde, ɗum waɗataa e aduna, sabu ɓe ngonaa resdiiɓe, kaŋko ko o pullo, ɓiɗɗo makko rokkataa ɗum leñol goɗngol ko wonaa leñol mum, ko ɗuum muusi mo haa o wi’i o rokkittaa mo na’i makko, tee so wonaa kure e conndi alaa ko heɓata na’i ɗii.
Baaba makko nani toon heddii, sabu hakkunde pullo e nagge ina tiiɗi, aduna ko jikke, laakara ko jikke, neɗɗo mbo alaa jikke e mehre fof poti, ko ɗuum saabi haa o ari wullitaade ɓiɗɓe fulɓe, mbela omo heɓa baawɗo ittande mo ɗee mette, ko ɗuum addi mo, hannde waɗi mo ɗoo balɗe tati. Ndeen Aamadu Salannga heɗtii ma haala kaa haa gasi. Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: ko goonga, miin e hoore am, hannde waɗi balɗe tati ko nan mi kabaaru makko e wuro ngoo.
Aamadu Salannga wi’i Maalik Haama Biraama mbi’aa Faatumata Sammba Kolaajo, miin Aamadu Salannga haala ka o haali kaa, mi waɗirtaa ka sabu mbaadi makko, mi waɗirtaaka sabu boɗewol makko, mi waɗirtaaka sabaabu nde makko, mbaɗirat mi ka ko sabu innde pulaagu, haala ka o haali kaa haa leydi taggee ɓaaree fulɓe ngasataa e dow leydi, miɗo aadana mo, teemedde jeegom nagge ɗi o wi’ ɗii ngoni ko Gampaaka, miin Aamadu Salannga miɗo rokka mo lajal balɗe sappo e joyi, so ɗe timmii, mi ummoto ɗoo, ko to makko ɓennirat fa’de Gampaaka.
Maa mi artiran ɗum teemedde jeegom nagge ɗii wondude e hoore Moosi Kanngoo, so ɗuum woortii, mi duftoo tuuba am, mi rokka mo, o itta wudere makko o rokkami mi haddoo. Gorko pullo oo hunii, woondi, waati e hakkunde ɓiɗɓe fulɓe. O wi’i kadi so ɗum waɗaani, mi fuɗa laaci e laacel ɓiɗɓe fulɓe naŋtoo heen ina njaaya.
Yimɓe fof ɓamtidi daande wootere e wi’de haala gasii. Aamadu Salannga haalataa ko waɗataa, ɗoon ɓe ummii ɓe mbi’i haala alaa caggal haŋkadi. Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i kadi miɗo ma rokka balɗe sappo e joyi, mi ummoo ɗoo e Simbiri, ñande sappo e jeegom, mi jippotto e konu am Sofaara, o wi’ so ɗum waɗaani mi duftoo tuuba am, mi rokku maa, kaddito ɗaa wudere maa ndokkaami mi haddoo e nder fasɓe am, gorko pullo unii, sappii o artirat na’i ɗii wondude e hoore moosiŋke oo.
Faatumata Pullo Kolaajo weltii, ɓanndu makko sifti. Maalik Haama Biraama heɓɓitii wi’i Faatumata: ɓiyam no wa’i, so en mbaɗaano nii o heɓotaako. So a huccitii e makko a haalanii ɗum no woori nii o jaɓataa. Debbo pullo oo hooti Ponndoori woni e heblaade.
FINNDE CEERNO OO HAALNOO E ÑAWNDAGAL NGAL
Ñande haala kaa haalaa ndee, nde yahnoo haa jamma, Aamadu Salannga ina lelii nder suudu mum, ngaadaata mbaɗaa ba ñawndagal ngal ina liggii dow, ba woni e ƴurlitaade, eba siika, eba hartoo haa cikkaa ko manaango Asamaan, eba ƴuufa eba yaltina peete jaynge, suudu nduu fof wonti jaynge, kala ɗo ndaar ɗaa e mayru ko sootiiji jaynge nji’ataa.
Aamadu Salannga haaldi e ñawndagal makko wi’i: mate won bone goɗɗo gonɗo toon ko jiidaa e ko kaal mi koo. Aadi mbo ɓaman mi debbo pullo oo, mate won bone ɓurɗo mo gonɗo toon.
E nder ngaadaata baa ina waɗi talki jeeɗiɗi daliilu gonduɗi e inɗe Alla, seyɗaane naati e ñawndagal ngal, ngal haali, ngal wi’i bone goɗɗo ina toon, bone mbo a waawaa ɓetde, bone mbo a waawanaa, tee a alanaa mo doole. Aamadu Salannga wi’aama ko a tiiɗɗo haɓɓere, ko a gorko joom konngol, kono ɗum ɗoo ko ngaadɗaa, so a waɗii ɗum a alaa daliilu, a heddoto heen, wota tiiɗde haɓɓere naatnu ma heen, wota jaambareegal naatnu ma heen, ngaadaata baa heɓɓitii wi’i: wonaa ko balɗe sappo e joyi ndokku ɗaa?
Aamadu Salannga wi’i: Eey; Ngaadaata baa wi’i: Oo gorko hono Moosi Kanngoo, so a waɗii kure e conndi ko kaŋko jeyi, so waɗii kure kaŋŋe e conndi ko kaŋko jeyi, so a waɗii gaaluuɗe ɓohe e conndi ko kaŋko jeyi, so a waɗii kaalis daneejo e conndi ko kaŋko jeyi, kala ko ina wara neɗɗo e dow leydi, moosiŋke oo ko ko ñawndanii ɗum haa gasi omo jooɗodii heen, daliilu njogi ɗaa oo waawanaa ɗum, a waɗii ko boni, hay so a renndinii seerenɓe leydi ndii fof a waawantaa ɗum, so a renndinii seerenɓe aduna ɓee fof ɓe mbaalii jaŋtaade ɓur’aana, ñande gite mon mbaddi nayi fof, o taƴat daande maaɗa, o yarnira jalaŋeeji makko.
Ndeen ñawndagal ngal haalii ɗum, sagata oo ɗo jooɗii ɗoo woƴaa, finni, o mettaa, gite makko ngojji coy no gite cewngu. Ba heɓɓitii ba wi’i: Aamadu Salannga ko a gorko, ko a gorko baŋŋe ñaamo, ko a gorko baŋŋe nano, so hare wulii aɗa nder mayre, so hare yahrii yeeso aɗa tawee yeeso mayre, so nde wontii jaynge aɗa tawee hakkunde magge, kono paamaa oo gorko bi’eteeɗo omo heblanii kala bonnde, omo wondi e dalillaaji laaɓɗi. Ngaadaata baa wi’i: Aamadu Salannga wota ummoro nii tawa a heblaaki. Ba wi’i: miin e hoore am ko nganndu mi e Moosi Kanngoo koo a anndaa ɗum, alaa fof ceerno gonɗo e dow leydi hee baawɗo ñawndude ma haa mbaawaa mo, tee kala ko ina wara neɗɗo e dow leydi ndii ko o ñawndaniiɗo ɗum, ndeen pullo oo habraama ɗum.
Aamadu Salannga wi’i ngaadaata ba: no waɗtee ndeen noon?
Ngaadaata baa heɓɓitii wi’i: jooni so a heddiima caggal am, mi wallete, tee maa a faw hoore makko e dow teemedde jeegom nagge ɗii ngaddanaa debbo pullo oo.
Ngaadaata baa wi’i Moosi Kanngoo ko ñawndiiɗo ñawndagal ɓalewal, kono kadi omo jogii liital yarnata ngal ko keeñe yimɓe. O warata ko worɓe njeeɗiɗo e hitaande kala, keeñe maɓɓe njoornee e naange, laalaaɗe majje mbaɗee e jaynge, cuurki kii naata e nder seerdu nduu; ba wi’i: kala aadee nanɗo dillere liital ngal yoorat koŋ ƴiiƴam mum daroo kak.
So ɗuum ɓennii daliilu ɗimmo oo, omo jogii cette leɗɗe jeeɗiɗi, ko worɓe njeeɗiɗo o lelnata o hirsa, lebbi sappo e ɗiɗi ko e nder ƴiiƴam ɗe ngoni, kala gorko mbo o hawri, so cette ɗee naataani ɗum, hay so ɗe memii ɗum o maayat, ɗum ko daliilu ɗimmo oo.
Daliilu tataɓo oo ko ñande o jibinaa wuddu makko taƴi ɗum ko ñiiƴe debbo nayeejo jahreteeɗo e duuɓi teemedere, wuddu makko taƴiraaka lamset wolla laɓi. Njamndi warataa mo, woŋki makko woni ko les wuddu; ko debbo jahreteeɗo e duuɓi teemedere njanfoto ɗaa, ngittaa ñiiƴe mum mbaɗdaa e conndi, wonaa conndi fetel noon, ko conndi jaynge.
Deboreedu tedduɗo, gorko mum maaya tawa siwaa jibinde, o jibina ɓiɗɗo debbo e muynam makko yumma oo maaya, oon ɓiɗɗo nde yonti tawa anndaa gorko, gorko anndaa ɗum, ko oon ɓiɗɗo debbo unata conndi ndii tawa unugal ngal dartaaki haa ndi ɗigga ko ndiin conndi waɗdetee e kure ɗee, ko ɗuum warata laamɗo Gampaaka, hono Moosi Kanngoo, so a fellii ɗum ndi kure naata.
Enndu ɓernde makko e heeñere ndee ñootondira, so ɗuum waɗi o yolba, o yana o maaya, sonaa ɗuum alaa ko waawi warde Moosi Kanngoo.
Ndeen ngaadaata baa wi’ɗum aɗa jogii ko jaɓɓotoo ɗum e hol no njaɓɓortaa ɗum? Ngaadaata baa heɓɓitii wi’i kadi ko hono nii Moosi Kanngoo wardetee. No Liital ngal jaɓɓortee miɗo wallu maa heen, miɗo yaltina nguufa ndaneewa, nguufaaji tati daneeji ɓoftaa ɗi. Ɗoon ngaadaata baa ƴuufi, eba hartoo, ba yaltini nguufaaji tati daneeji ɗi caami e leydi, ba wi’i ɗum ɗoo tan alaa ko nafata, aɗa anndi ko ɗum waɗdetee. Aamadu Salaanga heɓɓitii wi’i: alaa.
Ngaadaata wi’i: Ɗum waɗdetee ko e waaƴo pucci, so pucci ndogii haa mbaaƴii, waaƴo ngoo ɓiirtee e korɗe njillondiraa ɗum e nguufa kaa, so a lootiima ɗum hay so nanii liitaango liital ngal alaa ko ɗum waɗta maa, ƴiiƴam maa darotaako alaa ko ɗum ittata e maaɗa, so wonaa ɗuum nde nan ɗaa liital ngal fof ƴiiƴam maaɗa daroto, alaa ko mbaawataa, ɗoon noon o ara o humta haaju makko e maaɗa.
Ngaadaata baa wi’ ɗum: Ko go’o e ko jaɓɓortee liital ngal.
Ngaadaata baa heɓɓitii wi’i: geɗal ɗimmal ngal ko omo jogii cette jeeɗiɗi leɗɗe, sirlu mum acciram ɗum.
Ngaadaataa baa wi’i geɗal tataɓal ko ñiiƴe debbo nayeejo oo, ɗuum noon ko aan ndaartata ɗum, a nanii. Aamadu Salannga wi’i: mi nanii; ba wi’i: so tawii a heɓaani ɗee geɗe wota Alla wuurtuma e yahde Gampaaka, so a yahii toon a heɓaani ɗii ɗoo dalillaaji tati maa Moosi Kanngoo soddit daande maaɗa yarnira jalaŋeeji makko Gampaaka.
Ndeen ɗum ɓennii seeɗa, Aamadu Salannga ummini maccuɓe makko njeeɗiɗo wi’ ɓe ndenndinee pucci wuro, ɓe ndenndi pucci wuro ngoo fof, ɓe mbaali riddude ɗi eɗi ndoga. Yimɓe wuro ngoo mbi’i ko min nani e ko min nji’i; pucci mbaali dogde, ɗi ngarti eɗi mbaaƴi, ɓe ɓami kore ɓe ɓiirti waaƴo ngoo ɓe ngaddani Aamadu Salannga.
Yimɓe wuro ngoo ummii njahi to Maalik Haama Biraama ɓe naamnii ɗum ɓe mbi’i: hol ko kewi. Maalik Haama Biraama wi’ɓe celee e gorko oo, mate on nanaani ko o sappii koo.
Gorko kay sappotaako bone poɗɗo nii mawnude tawa alanaa ɗum daliilu. Ndeen ɓe ngaddii waaƴo ngoo, o jillondiri ɗum e tuute ngaadaata baa, o lootii heen laabi jeeɗiɗi, ɗum waɗi ko hakkunde makko e ngaadaata baa. Nde ɗuum ɓenni o wi’i maccuɓe makko njeeɗiɗo ɓee yoo ummo ndaroo, ɓe ndaartanoya ɗum debbo mawɗo nayeejo tawa ina yahree e duuɓi teemedere, ɓe njirlii gure teemedere e capanɗe jeegom eɓe ndaarta mboomri, ndi anndaa gorko, gorko anndaa ndi. Ko ndiin mboomri unata conndi ndii, ndiin conndi waɗdetee ko e ñiiƴe debbo nayeejo njahreteeɗo e duuɓi teemedere, ko ɗuum o wardetee, so o fellaama ɗum ñiiƴe naata les wuddu nduu, endu ɓernde nduu e heeñere ndee ñootondira, so wonaa ɗuum alaa ko fof ko waawi warde laamɗo Gampaaka hono Moosi Kanngoo.
Aamadu Salannga ummini maccuɓe mum njeeɗiɗo ɓee, yoo ndaartan ɗum mboomri, so ɓe keɓii yoo ɓe ngaddu ndi. Ndeen ɓe ummiima eɓe njirloo hono ndiin mboomri haa ɓe nji’ti ndi, ɓe ngaddi ndi ɓe ndokki Aamadu Salannga.
Aamadu Salannga wi’i mboomri ndii: ko a baaye, mi tooñataa ma, mi leeptataa ma, njiɗmi ko unanaa mi kii ɗoo lekki, tawa unugal maa dartotaako haa ki ɗigga ki wonta conndi, ndah teemedere mutakal kaŋŋe. Mboomri ndii heɓɓitii wi’i: ɗum welii kam, ndi heɓɓii lekki kii, ndi woni e unde haa lekki kii ɗiggi tawi unugal mayri dartaaki.
Ndeen ɗum ɓennii seeɗa Aamadu Salannga ummini maccuɓe mum njeeɗiɗo ɓee wi’ ɓe yoo ɓe ndaartan ɗum debbo nayeejo jahreteeɗo e duuɓi teemedere; ɓe ngoni e ndaartude oon debbo haa ɓe tawi mbo nder Simbiri, ɓe njanfii mo, ɓe itti ñiiƴe makko tati ɗee ɓe ngaddani Aamadu Salannga, ndeen Aamadu Salannga heɓii geɗe ɗee haa timmi.
Aamadu Salannga ari e Maalik Haama Biraama wi’i ɗum miɗo yaha Gampaaka. Maalik Haama Biraama wi’i waɗde miɗo rokkumaa ujunnaaje nayi labangal; Aamadu Salannga wi’i: alaa; Maalik Haama Biraama wi’i kadi: miɗo rokkumaa ndeen noon ujunere gorko; Aamadu Salannga wi’i: alaa; o wi’i kadi: miɗo rokkumaa worɓe teemedere; Aamadu wi’i: alaa. Maalik Haama Biraama wi’i: ko saabi? Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Oo ɗoo gorko no wi’retee ina boni, mi yahdataa e hay gooto, sabu so mi yahdii e yimɓe, so woodii keddiiɗo toon, maa wi’e kaari heddiima e wolde Aamadu Salannga to Gampaaka, miin noon neɗɗo heddotaako e sabaabu am, miin noon so mi yahii, so mi heddiima wi’etee tan ko Aamadu Salannga heddiima e wolde mum Gampaaka, lelnde am miin gooto tan yonii.
Maalik Haama Biraama wi’i: baasi alaa, waɗde miɗo du’ano maa.
Aamadu Salannga e maccuɓe njeeɗiɗo wondude e bammbaaɗo mum keblii.
E nder balɗe sappo e joyi, ɓe naati e ladde ɓe ngummii Simbiri, ɓe ndewi e gure teemedere e capanɗe jeegom, ɓe pa’i leydi Moosi, ɓe nanngi labaale ɗo wi’etee Palan Kelen Ndaga, ɓe ɓenni fa’de Woygiiya, ɗoon ɓe naatiri ɗo wi’etee Banfoora, ɓe ndaarti Sofaara, ko ɗoon Sammba Kolaajo hoɗi, Faatumata Pullo ina ɗoon e Sofaara.
Gorko Pullo oo naatdi e harbiyaŋkooɓe mum Sofaara, ɓe naamnii galle Sammba Kolaajo ɓe kollaa, ɓe njippoyii toon; nde Faatumata Sammba Kolaajo yi’noo Aamadu Salannga giddi jaɓɓii ɗum, wi’i baaba makko, Abbaa ko oo ɗoo iwi leydi Maasina arde wallude en no eɗen keɓtira na’i men, baaba oo heɓɓitii wi’i: ko oo ɗoo ari. Salaamu Bammba wi’ ɗum giɗo Alla hol to ngiwataa? Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: miɗo iwa Maasina.
O wi’i: mi nanii Moosiŋkooɓe nawii na’i fulɓe, kono ko ngol haaɗata, ɓe ngontaa nawde nagge pullo ɗoo e butufal wuttude.
Salaamu Bammba ndaari Aamadu Salannga wi’ɗum: ko aan ari! O heɓɓitii o wi’i kadi: aɗa ardi e konu? Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: alaa mi ardaani e konu.
Salaamu Bammba wi’mbo kadi: ko aan gooto ari. Aamadu Salannga wi’i: ko miin gooto ari. Salaamu Bammba uumi wi’i: eywa, so bonnde salaaki waɗde, salotaako haaleede, o bismii Aamadu Salannga.
Ndeen weetii subaka Aamadu Salannga wi’i Salaamu Bammba: miɗo heɓa neɗɗo mbo nelmi fa’de e moosiŋke oo, hono Moosi Kanngoo laamɗo Gampaaka, tawa joomi mum ina waawi yottinirde no kaalir mi nih; Salaamu Bammba wi’i: wollaahi so a wi’i yoo mi nel neɗɗo, miɗo waawi nelde neɗɗo o yottinoya nelal maaɗa.
Nelal Aamadu Salannga fa’de e Moosi Kanngoo
Ndeen Salaamu Bammba ummini worɓe tato totti ɓe pucci, Aamadu Salannga wi’ ɓe, so on njahii mbi’on Moosi Kanngoo: «Miin Aamadu Salannga, mi arii», miɗo rokka ɗum lajal balɗe tati caggal hannde, mi janfotaako ɗum, mi wujjataa ɗum, maa mi faw hoore makko e dow teemedde jeegom nagge ɗii mi rokkoya debbo pullo oo to Maasina.
Ndeen ɓe keɓii nelal ngal, ɓe njahi haa ɓe njottii, ɓe konngi damal ɓe naati, ɓe njaaɓani Moosi Kanngoo haa ɓe njottii, ɓe cujji e yeeso makko. Moosi Kanngo wi’i ɓe: ko waɗi? Wammbaaɓe ina catii ɗum ina luuka, omo wondi e ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, omo waawa ujunnaaje jeeɗiɗi gorko, tuggude Gampaaka haa yanoyi e maayo Geeƴ, kala joom tuuba gonɗo heen ko kaŋko Moosi Kanngoo waawi, ɗoon tan Moosi Kanngoo wi’ɓe ɓamtee ko’e mon, ɓe ɓamtidi ko’e maɓɓe laawol gootol ɓe mbi’i: ko min nulaaɓe, ko bi’eteeɗo Aamadu Salannga nuli min e maaɗa, yoo min mbi’e ko ɓe arooɓe heɓtude na’i fulɓe njogiɗaa ɗoo ɗii, ɓe njanfotaako ma, ɓe ngujjataama, kala feere heblorde njogi ɗaa yaa waɗɗum, balɗe tati caggal hannde ko ɓe arooɓe nelɗo min oo wi’etee ko Aamadu Salannga Ndaw Poogal.
Moosi Kanngoo wi’ɓe ɓamtee ko’e mon, nelal mon welii kam, mbi’on mo bisimilla makko, ko ɗoo wi’etee Gampaaka, miɗo jooɗii miɗo fatti mo, maa o taw am ɗoo. Ɗoon ɓe njiilti labaale maɓɓe ɓe pa’ti Sofaara, ɓe kaaltani Aamadu Salannga jaabawol ɓe keɓi e Moosi Kanngoo ngol. Aamadu Salannga woni e heblaade foɗde balɗe.
Moosiŋkooɓe cikki ko konu mawngu arata yande e maɓɓe, ujunnaaje jeeɗiɗi gorko ɗee nanngi nokke ɗee kala, kala ɗo ɓe ɗamininoo yimɓe ina naatira e leydi ndii, ɓe mbaɗii ɗoon peŋgal konu, haa ɓe mbaɗti tukkude noppi maɓɓe e leydi eɓe keɗtoo so ɓe nanataa rigaango pucci.
Salaamu Bammba artiri e Aamadu Salannga haala wi’ɗum gorko Pullo onon arɓe ɓee no poɗɗon? Aamadu Salannga jaabtii wi’i: Ko min yimɓe njeetato; Salaamu Bammba uumi, wi’i: Gorko njanoyton oo ina wondi e ujunnaaje jeeɗiɗi labangal, omo waawaa ujunnaaje jeeɗiɗi labangal.
Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Ngoraagu wonaa daliilu, barke oo ɗo woni ɗoo yoo Alla wallu, miin haaju am woni ko e hoore laamɗo Gampaaka.
HARE HAKKUNDE AAMADU SALANNGA E MOOSI KANNGOO
Ñande balɗe tati ɗee timmi ndee, o fini subaka omo haɓoya e Moosiŋke oo, Aamadu Salannga darii e heebeere, Faatumata Sammba Kolaajo ndaari mo woni e woyde ina yiila hoore, Aamadu Salannga wi’ɗum ko yahde am laakara ngoyataa, hol ko ngoyataa? Maayde am! Aamadu Salannga wi’ɗum wota woy, ɓiɗɗo gorko woni ko e hakkunde geɗe ɗiɗi, jam e bone, kala ko kawru ɗaa heen yettu Alla, so a alaa dow leydi tan ko les mayri ngonɗaa, o heɓɓitii o wi’i kaŋko Aamadu Salannga: Miin mi yahii yoo jam ñallu.
Ndeen ɓe njahii haa ɓe njottiima, ɓe nji’i moosiŋkooɓe ina nanngi nokke ɗee fof, kono kadi moosiŋkooɓe ɓee nji’i tan ko worɓe njeetato alaa fof ɗo nji’i neɗɗo goɗɗo wolla ɗo ɓe nani dillere woɗnde haa ɓe njottii ngese naatire wuro ngoo.
Aamadu Salannga neli bammbaaɗo mum yoo yah haalanoya Moosi Kanngoo wakara mum wondeno ɓe ngarii haa gese naatirde wuro. Bammbaaɗo oo yahi haa yottii sujji e makko wi’i: ko mi bammbaaɗo, miɗo iwa Sofaara, a wi’anooma fulɓe ina ngara heɓtude na’i fulɓe njogi ɗaa ɗoo ɗii, ko min yimɓe njeetato; ɗoon moosiŋkooɓe tellii e dow tataaji peemti wuro, eɓe mbi’a ɗum kay wonaa hare yimɓe njeetato, min ɗamininoo yanondirde ko e teemedere ujunere labangal. Moosi Kanngoo ina jooɗii hakkunde yimɓe heewɓe, o wi’i: Hannde mbaren fulɓe haa mbarden ɓe e mehre, hannde coofe fulɓe kebbina leydi ndii, omo haala ɗum e hakkunde wammbaaɓe, yimɓe ina ngulla, o wi’i kadi gooto fof maa dañ maccuɗo pullo, miɗo golla fulɓe golle haa aduna ummoo, Pullo wontaa naatde leydi Moosi.
Ndeen ɓe ngarii haa ɓe njottiima ɓe ngudditi damal, bammbaaɗo oo naati, o ari haa yottii Moosi Kanngoo, o haaldi e maɓɓe moosiŋkoore, o wi’ ɓe fulɓe wi’anooɓe ina ngara ɓee ko minen, ko min yimɓe njeetato, min ngarii haa gese naatirde wuro mon ɗoo.
Moosi Kanngoo heɓɓitii wi’i: Mbela konu nguu yontiima, ɓe njaabtii mo ɓe mbi’ min nji’aani so wonaa yimɓe njeetato, ko ɗuum saabi min ngarti, sabu minen min ɗamininoo hawrude ko e teemedere ujunere labangal, kono wonaa yimɓe njeetato.
Bammbaaɗo heɓɓitii wi’i Moosi Kanngoo: Pullo bi’ɗo ina fawa hoore maa e dow teemedde jeegom nagge ɗii o wi’etee ko Aamadu Salannga, o wi’i: yoo mi wi’e o arii; Go’o, na’i fulɓe njogiɗaa ɗii ɗoo yoo a woppitɗi ɗi koota; Ɗiɗi, ɗoo haa butufal wutta a wontaa nawde nagge Pullo, o wi’i: kadi yoo mi wi’e so tawii aɗa haari kosam enɗi yumma maaɗa njaltaa tawaa ɗum to hoore gese wuro too, hay gooto o yiɗaa fittaandu mum heddoo e hare hee so wonaa aan gooto.
Aan tan kaŋko tan, so tawii aɗa suusi reedu a hulataa, aɗa haari kosam enɗi yumma ma njaltaa, maa o waɗe no mbo meeɗaa tage, o fawa hoore maa e dow teemedde jeegom nagge ɗii o rokkoya ɗum debbo Pullo oo to Maasina. Bammbaaɗo oo wi’i kadi: ko mi nulaaɗo, ko mi ñamakala, ko ɗum nulanoo mi yoo mi yottin ma Moosi Kanngoo, mi yahii.
Moosi Kanngoo ɗo jooɗii ɗoo gite ngojji coy no gite cewngu. Ɗoon tan Moosi Kanngoo ummii yeeso mum ñirɓinii, gite ina ngojji coy, yimɓe ina luuka Moosi Kanngoo accu min njaha min nanngoya fulɓe ɓee min ngaddan maa. Moosi Kanngoo wi’i: Alaa, wonaa ngel pulel pooƴngel, ngel yi’tii ma hoore maggel haa angel wi’a so tawii mi hulataa wolla so tawii miɗo haari kosam enɗi neene am, miin miɗo haari kosam enɗi neene am tee mi hulataa hay ko wonaa kaŋko, ko miin e hoore am yahata hay gooto goɗɗo yahataa so wonaa miin e hoore am.
Ɗoon Moosi Kanngoo naati nder suudu mum, ina toon laalaaɗe ko’e yimɓe eɗe mbaɗaa jaynge liital ina jiimtinaa e dow majje wondude e kure laañe jarneteeɗe ƴiiƴam yimɓe lebbi sappo e ɗiɗi, ndeen o naatii o waɗii ko waɗatnoo fof o yalti.
Ndeen Moosi Kanngoo yaltii, Moosiŋkooɓe fof cujjoyi e leydi, kala nanɗo liital so garɗo hare ƴiiƴam mum daroto kak, nde Aamadu Salannga anndi Moosi Kanngoo yaltii, wi’i yimɓe mum yoo ndok cuɗoyoo, ƴeewa huɗo e berfetti kecci ɓe cukka e noppi maɓɓe wota ɓe nande dillere liital ngal, ɓe mbaɗi e ladde ulli haa ɓe ndaɗoyi.
Ndeen Moosi Kanngoo yaltii arii haa sooyniima Aamadu Salannga o yowi ɗum junngo, Aamadu Salannga yowtii ɗum junngo, ɓe ndillini pucci haa ɓe njottondiri.
Moosi Kanngoo wi’i: Pullo ko aan woni joom nelal ngal, ko aan woni bi’ɗo so miɗo haari kosam enndu neene am yoo mi yaltu mi taw maa gaay. Aamadu Salannga wi’i: Ko miin tigi wi’i noon tee no mbi’raɗaa nii miɗo ɓuri ɗoon bonde. Moosi Kanngoo wi’i: So mi seertii e maaɗa kedde Aduna oo Pullo wontataa abbaade moosiŋke batte na’i. Aamadu Salannga jali, jaleeɗe kollirooje wonde o ɗeŋƴaaki Moosi Kanngoo hay seeɗa.
Aamadu Salannga wi’i: Moosi Kanngoo gorko fof mbo kawrunoo mi e hare ko kaŋko adotoo, sabu ko miin woni koɗo ko miin taw maa, aɗa hoolii hoore maaɗa, aɗa haari kosam enndu yumma maaɗa ko aan adotoo.
Moosi Kanngoo wi’i Aamadu Salannga: Miɗo yurmo maa mi waɗtu maa e maayɓe, o wi’i kadi: Ko miin woni bone, woni balaw, woni maayo maayde.
Ndeen kaa ɗoo haala ɓennii hakkunde maɓɓe, Moosi Kanngoo wi’i Aamadu Salannga: Miɗo jogii ɗoo dalillaaji ɗiɗi ɗi keƴataa e maaɗa. Aamadu Salannga wi’ ɗum: Bisimilla kala ko mbaawɗaa waɗ ɗum, Moosi Kanngoo yaltini Liital mum wutti ngal haa henndu maggal waɗti dimmbinde leɗɗe. Ndeen Liital ngal dillii, Aamadu Salannga wi’i e nder ɓernde mum, ko ngaadaata baa haalnoo koo e liital ngal ko ɗum ɗoo; Moosi Kanngoo turii e liital wutti ngal haa cate leɗɗe mbatti dimmbaade, ladde fof wonti oolel gootel, o wutti ngal doole, o tukkitii, o ndaari Aamadu Salannga, o tawi jaynge huɓɓaani, cuurki suurkaani, o tawi Aamadu Salannga dirtaani ɗo wonnoo, tee alaa ko iwi e neɗɗaagal makko.
Moosi Kanngoo tukkii e maggal wutti laabi jeeɗiɗi alaa ko nafi. Moosi Kanngoo wi’i: Pullo hol ko ngon ɗaa e leƴƴi aduna, ko a aadee wolla ko a bayliiɗo? Aamadu Salannga heɓɓitii wi’i: Mi waylaaki ko mi neɗɗo. Moosi Kanngoo wi’i: Miin noon mi wuttii liital am ngal, a iwaani e ngonka maaɗa.
Aamadu Salannga wi’i Moosi Kanngoo: Hoɗɗaandu anndi ko ndiyam maayo, kono anndaa ndiyam hunuko. Aamadu Salannga wi’ɗum liital maa ngal, miin ɓurmaa anndude sirlu maggal, sabu ko keeñe worɓe njeeɗiɗo njarnata ngal e nder lebbi sappo e ɗiɗi, ko keeñe worɓe njeeɗiɗo mbattaa e fuurna, cuurki majje ŋabba naata e nder seerdu hee, so won ko ɗum waɗatnoo mi, miin Aamadu Salannga mi iwataa Maasina abbaade ma haa leydi Moosiŋkooɓe.
Nde Aamadu Salannga haalnoo ɗum, Moosi Kanngoo ina dow caaju mum, jikke mum bonaani, kono o ustiima. O wi’i: kono mi seertaani e maaɗa, miɗo jogii ɗoo daliilu goɗɗo alaa ko nganndu ɗaa e makko, ɗoon Moosi Kanngoo yaltini kure laañe mawɗe e tokoose, o wi’i so tawii aɗa anndi daliilu liital ngal, ɗum ɗoo kam a anndaa daliilu mum, miɗo nawtu maa laakara jooni, jooni, mi meeɗaa fiyrude ɗum ɗoo neɗɗo daɗi hay so a wontii jinne jaynge jaggete.
Aamadu Salannga jali wi’i: Aan kay waɗ kala ko mbaawɗaa miɗo yeeso maaɗa. Caggal ɗuum Moosi Kanngoo fali kure laañe ɗee hakkunde maɓɓe, o fooɗi, ɗo o fooɗi haa woni sago mum ɗoo, ngaadaata ngonba e keeci Aamadu Salannga hono ñawndagal makko ngal, nde ba hartii a wi’at ko manaango Asamaan; Moosi Kanngo huli haa dinwi laañe ɗee ɓoccitii ɗum.
Ndeen laañe ɗee ɓoccitiima ɗe njani e leydi, Moosi Kanngoo wi’i: Pullo ko a gorko hol to ngiwataa? Aamadu Salannga wi’i: mate mi wi’aani ma ko Maasina ngiwat mi.
Moosi Kanngoo wi’i: Gila wi’aama mi laamiima Gampaaka ɗoo haa Geeƴ, gorko fof mbo mbaɗnoo mi ɗee ɗoo golle hootii laakara.
Moosi Kanngoo wi’i Aamadu Salannga: Mi waɗii dalillaaji ɗiɗi kono mi seertaani e maaɗa, mi nawtete laakara, jooni anne waɗ huunde e dalillaaji maaɗa. Aamadu Salannga wi’i: Miin mi diwataa dalillaaji ɗiɗi.
Aamadu Salannga renndini kure e conndi nde Moosi Kanngoo yi’noo ɗum jali wi’i miɗo anndi dalillaaji maa ɗii alaa ko mbaawi e am, so tawiino ɗum ɗoo ina waratnoo kam a tawataano kam ɗoo e Gampaaka.
Aamadu Salannga waɗi fiyannde, kure jeenayi ɗee fof njanoyi e leɗɗe kecce, Moosiŋke oo jali wi’i: ko ɗum mbi’no maa mi, mi warat ma, mi nanngat ma ɓanndu e ɓanndu so dalillaaji maa ngasii, mi nanngat ma mi war maa, miin gorko fof mbo kawrunoo mi, mi helii paali mum.
Aamadu Salannga jali wi’i: miin mi ɓennataa dalillaaji ɗiɗi e maaɗa, mi waɗii gooto a yi’ii.
Aamadu Salannga wi’i: Moosi Kanngoo a rokkataa kam teemedde jeegom nagge ɗii so wonaa ɗuum mi nawtete laakara, ko a jaambaar, cuusɗo koolaaɗo e nder moosiŋkooɓe, ko a jikke moosiŋkooɓe e nder leydi ndii, so wonaa ɗuum miin Aamadu Salannga yi’de mi ko maayde, maayde ñaamete jooni, ko miin woni maayo maayde hecco, so a yi’aama e tufnde am a majjat ; conndi ndi mboomri ndii unnoo ndii o waɗdi ɗum e ñiiƴe debbo nayeejo oo, o waɗi ɗum e fetel o jonngi seerdu e dow Moosi Kanngoo o fooɗi jamɗe ndenndi, ñiiƴe ɗee naati les wuddu Moosi Kanngoo ɗe ñootondiri enndu ɓernde nduu e heeñere ndee, gorko oo yolbi wi’ani leydi mi arii, o yani o maayi.
Aamadu Salannga sodditi hoore ndee weeyni holli Moosiŋkooɓe, ɗoon o roontanii ɓe o riiwi ɓe haa ɓe njalti leydi ndii, o ƴetti hoore Moosi Kanngoo fawi ɗum e dow teemedde jeegom na’i ɗii o addani Faatumata Sammba Kolaajo Maasina. Sammba Kolaajo wi’i: Aamadu Salannga mi harminanii ma oo ɗoo ɓiɗɗo debbo teewu makko e ƴiiƴam makko mi rokkii ma, ko nii gorko Pullo oo e Moosi Kanngoo mbaɗdi.
Daarol ngol wonnoo ko e Bambaraŋkoore. Daarnoo ngol ko bi’eteeɗo Seyba Lamiin Siisoko. Facciri ɗum e ɗemngal Pulaar, ko BAH ABDULLAAY MOOLIIƊO.